Histamin İntoleransı- Belirtileri, Tanısı ve Çareleri

Açıklanamayan baş ağrılarınız mı oluyor ya da sürekli bir endişe hali içinde misiniz? Kadınsanız adetleriniz düzensiz mi? Kırmızı şarap içtiğinizde yüzünüz mü kızarıyor? Muz, avokado ya da patlıcan yediğinizde diliniz kaşınıyor, burnunuz akıyor mu? Bu sorulardan birine evet yanıtı veriyorsanız sizde histamin intoleransı olabilir.
Açıklanamayan baş ağrılarınız mı oluyor ya da sürekli bir endişe hali içinde misiniz? Kadınsanız adetleriniz düzensiz mi? Kırmızı şarap içtiğinizde yüzünüz mü kızarıyor? Muz, avokado ya da patlıcan yediğinizde diliniz kaşınıyor, burnunuz akıyor mu? Bu sorulardan birine evet yanıtı veriyorsanız sizde histamin intoleransı olabilir. 

Histamin intoleransını anlatmadan önce histamin nedir ona değinelim. Histamin vücudumuzda bağışıklık sistemi, sindirim ve merkez sinir sisteminin çalışmasında rol oynayan bir kimyasal madde. Bir nörotransmiter olarak vücudumuzdan gelen önemli mesajları beyine taşıyor.

Aynı zamanda mide asidinin salgılanmasını uyaran histamin, midedeki sindirime yardımcı olur. Histamin etkisinin en çok göze çarptığı yer bağışıklık sistemidir. Şayet mevsimsel solunum yolu alerjiniz, kaşıntılı cilt döküntüleri veya gıda alerjiniz varsa doktorunuzun reçetelediği antihistaminik ilaçların bu rahatsız edici belirtileri hızla iyileştirdiğini bilirsiniz. Bunun nedeni antihistaminiklerin, histaminin vücutta neden olduğu hızlı iltihabi yanıtı ortadan kaldırmasıdır. Yani histaminin bu etkisi, vücudumuz dışarıdan bir saldırıya maruz kaldığında bağışıklık sisteminin alarm vermesidir. 

Histamin kan damarlarının şişerek genişlemesine ve beyaz kan hücrelerinin enfeksiyon veya problem olan vücut bölgesini hızla bularak saldırıya geçmelerine neden olur. Bu tepki, vücudun doğal bağışıklık yanıtının bir parçası olup histamin görevini yerine getirdikten sonra enzimler tarafından yıkılarak etkisizleştirilir. Eğer bir nedenle histamin yıkılamazsa birikmeye başlar ve histamin intoleransı dediğimiz durum ortaya çıkar. 

Histamin kan akımıyla vücudun her yerine taşındığından bağırsakları, akciğerleri, cilt, beyin ve bütün kalp damar sistemini etkileyerek çok farklı semptomlara yol açar. Bu da histamin intoleransının saptanmasını ve tanı konulmasını güçleştirir. Histamin intoleransı kadınlarda erkeklerden daha sıktır.

Histamin İntoleransının Sık Rastlanan Belirtileri

• Başağrıları/Migren
• Uykuya dalma güçlüğü
• Hipertansiyon
• Baş dönmesi
• Kalp atımında düzensizlik veya çarpıntı
• Sıcak basması, yüz kızarması
• Endişe hali
• Bulantı, kusma
• Karın krampları
• Burun tıkanıklığı, nezle, solunum güçlüğü
• Adet düzensizliği
• Kurdeşen
• Yorgunluk
• Dokularda şişme, ödem

Histamin Düzeyleri Neden Yükselir?

• Alerjiler (IgE reaksiyonları)
• Bağırsaklarda aşırı bakteri çoğalması (Disbiyozis, SIBO)
• Aşırı Geçirgen Bağırsak Sendromu
• Sindirim sistemi kanamaları
• Diamin Oksidaz (DAO) noksanlığı
• Histaminden zengin gıdalar

Vücudumuzda üretilen histamine ek olarak, yediğimiz gıdaların pek çoğu değişik yollardan vücudumuzdaki histaminin artışına neden olur. Bu gıdaların bazıları doğal histamin içerir, bazıları ise histamin salınmasına neden olur ya da histamini parçalayan diamin oksidaz (DAO) enzimini bloke eder. DAO enzimini ve histamini nasıl parçaladığını birazdan anlatacağız. 

Eğer histamin intoleransınız varsa ya da bundan kuşkulanıyorsanız aşağıdaki besinleri durum açıklığa kavuşana dek beslenmenizden çıkarmanızı öneriyoruz.

Histamin İntoleransında Kaçınılacak Besinler

Histaminden Zengin Gıdalar

• Mayalı alkollü içkiler, özellikle şarap, şampanya ve bira
• Mayalı gıdalar: turşu, sirke, mayonez, soya sosu, kefir, yoğurt, ayran vb
• İşlenmiş etler: salam, sucuk, pastırma, sosis
• Kurutulmuş meyveler: kayısı, erik, incir, üzüm, dut kuruları ve pestilleri
• Turunçgiller
• Keçi peyniri dahil eski peynirler
• Kuruyemişler: ceviz, keju, yerfıstığı
• Sebzeler: avokado, patlıcan, ıspanak, domates
• Tütsülenmiş balıklar ve bazı balık çeşitleri: uskumru, ton, hamsi, sardalya

Histamin Salgılatan Gıdalar

• Alkol
• Muz
• Çikolata
• İnek Sütü
• Kuruyemişler
• Papaya
• Ananas
• Kabuklu deniz ürünleri
• Çilek• Domates
• Buğday rüşeymi
• Gıda katkıları ve besin boyalarının çoğu

DAO Enzimini Bloke Eden Gıdalar

• Alkol
• Enerji içecekleri
• Siyah çay
• Mate çayı
• Yeşil çay

Histamin İntoleransınız varsa neleri yiyebilirsiniz?

Gördüğünüz gibi vücutta bir biçimde histamini artıran besinlerin listesi epey uzun. Şimdi histaminden fakir besinlerin ve histamin intoleransı olanların yiyebilecekleri gıdaların listesine sıra geldi. Burada önemli bir nokta var o da şu; eğer histamin toleransınız varsa taze şeyler yemelisiniz. Yani salamura, tütsülenmiş, işlenmiş, eskitilmiş, kurutulmuş, mayalanmış gıdalardan uzak durmalısınız!

Histamini Düşük Gıdalar

• Yeni pişirilmiş kırmızı et veya kümes hayvanlarının eti
• Taze yakalanmış balık
• Yumurta
• Glutensiz tahıllar: pirinç, kinoa, mısır, darı, amarant, tef
• Taze meyveler: mango, armut, karpuz, kavun, elma, kivi, üzüm
• Taze sebzeler (domates, ıspanak, patlıcan dışındakiler)
• Bitkisel sütler: hindistancevizi sütü, pirinç sütü, badem sütü
• Yağlar: zeytinyağı, hindistancevizi yağı
• Yapraklı şifalı otlar
• Bitki çayları

Histamini nasıl parçalıyoruz?

Histamin vücudumuzda bir enzim tarafından parçalanır. Merkez sinir sistemindeki histamin esasen histamin N-metiltransferaz(HMT) tarafından parçalanırken sindirim sisteminde bulunan histamin diamin oksidaz (DAO) enzimince parçalanır. Her iki enzimde histamin yıkımında önemli rol oynasa da gıda yoluyla alınan histaminin yıkılmasından sorumlu esas enzim DAO. DAO noksanlığınız varsa sizde histamin intoleransı semptomlarının görülmesi mümkün. 

DAO Azlığı Nedenleri

• Gluten intoleransı
• Aşırı geçirgen bağırsak sendromu
• SIBO (disbiyozis)
• DAO-bloke eden gıdalar: alkol, enerji içecekleri ve çay 
• Genetik mutasyon (Asyalılarda yaygındır)
• Crohn hastalığı, ülseratif kolit
• İlaçlar:
• Non-steroid anti-inflamatuar ilaçlar (ibuprofen, aspirin)
• Antidepresanlar (duloksetin, venlafaksin, fluoksetin, sertralin)
• İmmün modülatörler (adalimumab, etanersept, hidroksiklorokuin)
• Antiaritmikler, Antihipertansifler (propanolol, metoprolol, diltiazem, amlodipin)
• Antihistaminikler (feksofenadin, setirizin)
• Histamin (H2) blokeri olan ülser ilaçları (simetidin, ranitidin)

Mide asidini azaltan bir ilaç sınıfı olan histamin blokerleri histamin intoleransını önlemeye yardımcı gibi görünse de aslında DAO düzeylerini düşürmektedir.

Histamin İntoleransı için Ne Testi Yapılır, Nasıl Tanı Konulur

Eliminasyon/Reintrodüksiyon (Çıkarma/Yeniden Sokma): Yukarıda saydığımız histaminden zengin (ve/veya histamin salan, histamin yıkımını bloke eden) gıdaları 30 gün süreyle beslenmemizden çıkardıktan sonra birer birer tekrar beslenmemize alarak semptomların geri dönüp dönmediğini gözlemleyebiliriz.

Kan Testi: Histamin ve DAO düzeyleri kanda ölçülebilir. Yüksek bir histamin/DAO oranı, vücutta histamin fazlalığını ya da histaminin yeterince yıkılamadığını gösterir.

DAO denemesi: Histaminden düşük bir diyet uygulayarak ve her öğünde DAO desteği alarak semptomlarda düzelme olup olmadığı izlenebilir. Eğer semptomlar iyileşiyorsa sizde DAO eksikliği olabilir. 

Histamin İntoleransı Nasıl Tedavi Edilir?

Histamin intoleransınız varsa atacağınız ilk adım, histaminden fakir diyet yapmak ve DAO enzimini bloke eden gıdalardan kaçınmaktır. Bir DAO desteği alınması da önerilebilir. DAO desteği gerçekten de histamin intoleransı olanların yaşam kalitesini artırabilir. Histamin intoleransı semptomlarının önlenmesi için, DAO desteği yemekten 15 dakika önce suyla bir kapsül alınır.
 
Histamin İntoleransının Esas Sebebini Bulmak Önemlidir

Histamin intoleransını yenmenin esas püf noktası buna yol açan sebebi bulmaktır. Histamin intoleransı mutlaka yediklerinizle ilgili olmayabilir. Kliniğimizde histamin intoleransına genellikle bağırsak sağlığı sorunlarının, özellikle bağırsaklardaki aşırı bakteri üremesinin (disbiyozis) neden olabildiğini sıklıkla görüyoruz. Histamin intolerasının öteki yaygın sebepleri arasında bağırsakların aşırı geçirgen olmasını ve gluten intoleransını sayabiliriz. Neyse ki bunların tümü tedavi edilebilen durumlar.

Sonuç olarak histamin intoleransı hayatınızı kabusa çeviren ama gerçek nedeni anlaşılamayan onlarca belirtinin gerçek suçlusu olabilir. Tedavi edildiğinde ise kendinizi kötü bir rüyadan uyanmış kadar mutlu hissedebilirsiniz.