Huzursuz Bağırsak Sendromu Nedir & Neden Olur?
Yaşadığımız çevre, beslenme alışkanlıklarımız, stres durumumuz, bilinçsiz antibiyotik kullanımımız bağırsağımızdaki bakterilerin dengesini bozar. Bağırsak florasındaki bu bozulma obezite, depresyon, diyabet, sindirim problemleri, kanser ve kalp hastalıkları gibi önemli sağlık problemlerine sebebiyet verir.
Bu nedenle bağırsak floramızı onararak ve bağışıklık sisteminizi güçlendirerek sindirim sisteminizi sağlıklı tutmanız çok önemlidir.
Huzursuz bağırsak sendromu, kalın bağırsağı etkileyen bir işlevsel sindirim problemidir. İrritabl bağırsak sendromu (IBS), hassas bağırsak sendromu ya da spastik kolon isimleriyle de anılır. Toplumun yaklaşık %15’ini etkileyen yaygın bir rahatsızlıktır. Belirtileri karında kramp, ağrı, şişkinlik, gaz, ishal veya kabızlık ya da her ikisini içerir. Tedavisi uzun vadede yönetilmesi gereken kronik bir rahatsızlıktır.
Sağlıksız yaşam tarzı, beslenme ve diyet alışkanlıkları, ilaçların yan etkileri ve stres, huzursuz bağırsak sendromunun ortaya çıkmasını tetikleyen faktörler arasındadır. Birçok çalışma, özellikle kalın bağırsağı etkileyen bu gastrointestinal bozukluğu tedavi için ilaç kullanmanın yarardan çok zarara neden olduğunu ve nihai bir çözüm yaratmayacağını göstermektedir.
Huzursuz Bağırsak Sendromunun Nedenleri Nelerdir?
Huzursuz bağırsak sendromunu tetikleyen faktörler, yeme alışkanlıkları, aile öyküsü gibi birçok farklı faktöre bağlı olarak değişebilir. Bu hastalık belirtilerini yönetmek için doktor kontrolünde testler yaptırmak gerekir. Huzursuz bağırsak sendromunun en yaygın nedenleri şu şekilde sıralanabilir:
- Sağlıksız ve düzensiz beslenme alışkanlıkları
- Gıda hassasiyetleri ve alerjileri
- Sindirim enzimlerinin eksikliği
- Bağırsak zarının iltihaplanması
- Mikrobiyal floranın dengesizliği
- Besin emilimi eksikliği
- Diğer sindirim bozuklukları ve hastalıkları (sızdıran bağırsak vb.)
- Sindirim sisteminde kötü bakterilerin aşırı büyümesi
Huzursuz Bağırsak Sendromu Belirtileri Nelerdir?
Huzursuz bağırsak sendromunun belirtileri ve semptomları kişiye göre farklılık gösterebilir ve birçok nedene bağlı olarak değişebilir. Huzursuz bağırsak sendromlu kişiler için tedavi, bu rahatsızlığın semptomlarını neyin tetiklediğini bulmakla başlar ve bu belirtileri kontrol altına almak çok önemlidir. Böylece semptomlar kontrol altına alınabilir ve yönetilebilir. En yaygın semptomlar aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
- Karın ağrısı
- Bağırsak hareketlerinde değişiklik
- Mide ve bağırsaklarda gaz
- Mide ve bağırsaklarda şişkinlik
- Mide yanması
- Kramp
- Gıda intoleransı
- Huzursuz bağırsak sendromu olan hastalar, zaman zaman belirti ve şikâyetlerin daha kötü olduğu ataklar ve tamamen kaybolduğu istirahat dönemleri yaşarlar.
Huzursuz bağırsak sendromu için risk faktörleri nelerdir?
Birçok insanda zaman zaman huzursuz bağırsak sendromu belirtileri görülür. Fakat bazı risk gruplarında hastalığın görülme olasılığı daha fazladır. Bu grupta;
- Gençlerde daha sıktır. 50 yaş altı bireylerde görülme sıklığı 50 yaş üstüne göre iki kat daha fazladır.
- Kadınlarda erkeklere göre daha sık görülür.
- Ailede spastik kolon öyküsü olanlarda daha sık rastlanır. Bu da genetik faktörlerin hastalıkta rolü olduğunu gösterir.
- Ruhsal sağlık problemi olanlarda daha fazla rastlanır. Anksiyete, depresyon gibi psikiyatrik sorunlar irritabl bağırsak sendromu riskinde artışa neden olur. Cinsel, fiziksel veya duygusal kötüye kullanım öyküsü olanlarda da sıklık artar.
Huzursuz bağırsak sendromunun tanısı nasıl konulmaktadır?
Hastalığın tanısı, organik bir hastalığın dışlandığı durumlarda şikayetlere dayalı olarak konulmaktadır. Huzursuz bağırsak sendromunda en önemli tanı aracı çok iyi alınmış bir hasta öyküsü ve detaylı fizik muayenedir.
Ne zaman doktora görünmeli?
Bağırsak alışkanlıklarında veya İBS’nin belirtilerinde kalıcı bir değişiklik ortaya çıkan hastaların doktora görünmesi önerilir. Çünkü bu işaretler kalın bağırsak kanseri gibi daha ciddi bir durumun göstergesi olabilir. Aşağıdaki belirtiler varsa ileri tetkik yapılması için mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurmak gerekir:
- Kilo kaybı
- Geceleri ishal
- Rektal kanama
- Demir eksikliği anemisi
- Açıklanamayan kusma
- Yutma zorluğu
- Gaz çıkarma veya dışkılama ile geçmeyen karın ağrısı
FODMAP Diyeti Nedir?
Huzursuz bağırsak sendromu için uygulanan yaygın bir tedavi yaklaşımı da semptomları tetikleyen gıdalardan kaçınmaktır. Avustralya’da geliştirilen FODMAP diyeti, bu sendromun tedavisinde uygulanmaktadır.
FODMAP diyetinin temeli laktozu, fruktozu, nohut, fasulye vb. bakliyatları, brokoli, karnabahar, sarımsak, turp gibi sebzeleri tüketmeyi azaltmak ve et, tofu, yumurta gibi proteinli, yulaf ve kinoa gibi lifli gıdaları, muz, limon, enginar, patates gibi sebzeleri ve bitkisel süt ürünleri tüketmeyi artırmak üzerinedir.
Bağırsak Florasını Bozan Etkenler Nelerdir?
Sağlıksız bir bağırsak ve bağırsak florasına, genellikle sağlıksız yaşam tarzı ve beslenme seçimleri yol açar. Bağırsak sağlığını ve florasını bozan en yaygın nedenlerden biri, bağırsak florasında yetersiz miktarda iyi bakteri ve çok fazla ‘kötü’ bakteri olmasıdır. Bu mikrobiyal dengesizliğe dysbiosiz denir.
Disbiyotik durumlar büyük ölçüde aşağıda göreceğiniz sebeplerden kaynaklanır:
● Parazitik büyümeyi artıran çevresel toksinler
● Sindirim salgısını değiştiren kronik stres
● Beslenme alışkanlıklarında gerçekleşem ani değişiklikler
● İlaç kullanımı ve gıda takviye kullanımı
Dysbiosiz, huzursuz bağırsak sendromu, kronik kabızlık, ülseratif kolit ve kronik yorgunluk gibi sindirim hastalıkları ile güçlü bir şekilde bağlantılıdır.
Sağlıklı Beslenme Programlarının Bağırsak Sağlığına Faydaları
- Bağırsak bozukluklarından kaynaklanan iltihaplanmayı azaltmaya yardımcı olur,
- Kötü bakteri, iltihaplanma ve toksinlerin neden olduğu zararları önlemeye yardımcı olur.
- Sağlıklı bir bağırsak florasının gelişmesine yardımcı olur
- Kabızlığı ve ishali giderir
- Toksin eliminasyonunda yardımcı olur
- Bağırsaklarda sıvı alımını artırmaya yardımcı olur
- Mide zarını korumaya ve iyileştirmeye yardımcı olur